Kanser na boka di matris

Fundashon Prevenshon ta hasi tèst di kanser na boka di matris bou di poblashon

Ku tempu, un tumor di kanser na boka di matris por plama na otro parti di kurpa. P’esei mes, ta importante pa detekt’é na tempu. Di e manera ei, e posibilidat di un tratamentu eksitoso ta mas grandi. Na Kòrsou, Fundashon Prevenshon ta hasi tèst di kanser na boka di matris for di 2016 pa hende muhé di 25 te ku 65 aña.

Fundashon Prevenshon tin tres establesimentu na Kòrsou: na Otrabanda, na Sambil Shopping Mall (riba kaminda pa Westpunt) i na Bándariba (Praktijk Sorsaka). E klínikanan ta ubiká di tal manera ku hende muhé di tur region di Kòrsou por tin akseso na e servisionan preventivo di Fundashon Prevenshon.

Tèst preventivo di kanser na boka di matris ta frekuente serka hende muhé na Bándariba

Na Bándariba, mas tantu hende muhé a hasi tèst preventivo di kanser na boka di matris (65%) kompará ku parti ost di Willemstad (52%), Bándabou (51%) i parti wèst di Willemstad (42%).

Gráfiko: Porsentahe di hende muhé ku a hasi ‘Pap test’ (raspa entrada di matris levemente) den e último 3 añanan, pa kada region, na 2017

* Basá riba ménos ku 100 opservashon i p’esei no inkluí den e relato

Fuente: Enkuesta Nashonal di Salú 2017

Tèst preventivo di kanser na boka di matris ta mas frekuente na Kòrsou, kompará ku otro pais den Karibe.

Tin mas tantu hende muhé di 30 te ku 49 aña ku a hasi tèst preventivo di kanser na boka di matris na Kòrsou, kompará ku hopi otro pais den Karibe.

Tabèl: Tèst preventivo di kanser na boka di matris, standarisá pa edat, serka hende muhé di 30 te ku 49 aña, na 2017

Pais

Sifra

Cuba
70% òf mas
Dominica
mas ku 50% pero ménos ku 70%
República Dominicana
mas ku 50% pero ménos ku 70%
Grenada
70% òf mas
Guyana
10% te 50%
Sint Kitts & Nevis
10% te 50%
Sint Lucia
10% te 50%
Sint Vincent i Grenadines
mas ku 50% pero ménos ku 70%
Trinidad i Tobago
10% te 50%
Kòrsou
70% òf mas

Fuente: Enkuesta Nashonal di Salú 2017 (Kòrsou), PAHO i WHO

Na Kòrsou, morto komo konsekuensia di kanser na boka di matris ku por a prevení ta relativamente abou

Kompará ku e otro paisnan di Karibe, e kantidat di hende muhé di 0 te ku 74 aña ku ta muri komo konsekuensia di kanser na boka di matris na Kòrsou ta relativamente abou. Ta konsiderá ku serka hende bou di 75, morto komo konsekuensia di kanser na boka di matris ta algu ku por prevení. Ta papia di un morto ku por a prevení ora un hende fayesé komo konsekuensia di un enfermedat ku por a ser tratá òf prevení usando e konosementu médiko i sientífiko disponibel na e momento ei.

Gráfiko: Morto komo konsekuensia di kanser na boka di matris serka hende muhé di 0 te ku 74 aña den Karibe, rònt di 2010

Fuente: Statistik di kousa di morto, ICD10-code C53, sifra pa Kòrsou di 2005-2007

Downloads


Refrences

Kanser na boka di matris ta un tumor maligno na entrada di matris. E tipo di kanser akí ta desaroyá masha poko poko. E tèst bou di poblashon ta detektá prinsipalmente e fasenan inisial. Tratando esakinan, bo ta evitá ku nan ta desaroyá bira kanser na boka di matris.

Infekshon di Human Papillomavirus (HPV) ta kousante di 95% di kaso di kanser na boka di matris. Mayoria di biaha, un infekshon di e vírùs akí ta inofensivo. Ta mira kanser na boka di matris komo un komplikashon poko frekuente di un infekshon di HPV, ku sí ta masha frekuente.

Tèst di kanser na boka di matris: Pa hasi e tèst di kanser na boka di matris, ta raspa e entrada di matris levemente pa rekolektá sèl, i ta tèst esakinan pa wak si e persona tin (un fase inisial di) kanser na boka di matris. Na Hulanda, gobièrnu a fiha ku hende muhé di 30 te ku 60 aña mester hasi un tèst di kanser na boka di matris kada 3 aña (RIVM, 2018).

ENS Kòrsou: Enkuesta Nashonal di Salú (ENS) ta un enkuesta representativo di e poblashon adulto di 18 aña p’ariba ku ta biba riba nan mes. Meta di ENS ta di duna un bista aktualisá di situashon di salú i estilo di bida di poblashon adulto na Kòrsou, i tokante kon nan ta usa e servisionan di kuido. For di 2013, Volksgezondheid Instituut Curaçao (VIC) ta tene un ENS kada kuater aña.

Registro di kanser: Departamento di patologia di Analytisch Diagnostisch Centrum tin un base di dato tokante insidensia (kantidat di kaso nobo) i prevalensia (kantidat di kaso eksistente) di kanser na Kòrsou. E base di dato ta kontené informashon di tur kaso di tumor maligno diagnostiká na Kòrsou.

Statistik di kousa di morto: E datonan di kousa di morto na Kòrsou ta basá riba deklarashon di kousa di morto ku dòkter, médiko forense òf spesialista ta saka. Ta kodifiká e kousanan di morto a base di un lista di kódigo ku ta ser usá internashonalmente, e asina yamá International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD) di Organisashon Internashonal di Salú (WHO). For di 1996, a bin ta traha ku e di 10 revishon di ICD (ICD-10, WHO).

Cancer Incidence in Five Continents, Vol. XI (electronic version). Lyon: International Agency for Research on Cancer. Konsultá via:   http://ci5.iarc.fr. 13 april 2018.

PAHO (2018). Sterftecijfers Curaçao 2001-2007. Dataset optenibel via PAHO mortality database: https://hiss.paho.org/pahosys/grp.php

RIVM (2018). Baarmoederhalskanker. Konsultá via https://www.rivm.nl/Onderwerpen/B/Bevolkingsonderzoek_baarmoederhalskanker/Baarmoederhalskanker 

Verstraeten S., Jansen I., Pin R. & Brouwer W. (2013). De nationale gezondheidsenquête Curaçao 2013: methodologie en belangrijkste resultaten. Volksgezondheid Instituut Curaçao, Willemstad.

Verstraeten S., Griffith- Lendering, M.F.H, & Pin R. (2017). De nationale gezondheidsenquête Curaçao 2017: de belangrijkste resultaten, methode en tabellen, Volksgezondheid Instituut Curaçao, Willemstad.